Demograficzne wyzwanie

We współczesnym społeczeństwie niezapakowane produkty są niemal nie do pomyślenia, co sprawia, że zapotrzebowanie na innowacyjne opakowania utrzymuje się na całym świecie. Przemysł opakowaniowy stanowi znaczący sektor międzynarodowej gospodarki i cechuje się wysoką stopą wzrostu. O ile w 2003 roku na świecie sprzedano 3,2 mld opakowań, o tyle w 2013 roku już 4,1 mld, czyli aż o 27 proc. więcej. Badacze rynku prognozują, że w 2017 roku liczba sprzedanych opakowań wyniesie 4,6 mld. W ubiegłym roku niemal połowa wszystkich opakowań została sprzedana w Azji; na Europę przypadło 27 proc. sprzedaży, a na Amerykę Północną – 13 proc.

Tekst: Vera Fritsche

Tworzywo sztuczne to najczęściej stosowany materiał opakowaniowy na świecie: 50 proc. wszystkich opakowań powstaje właśnie z niego. Największe i wciąż rosnące udziały w tym sektorze mają opakowania z tworzyw giętkich; z tego typu materiałów powstaje coraz więcej różnego rodzaju opakowań, takich jak pouche, torebki foliowe czy saszetki. Największy popyt na nie można zaobserwować w sektorze produktów spożywczych. Z kolei 21 proc. sprzedawanych na świecie opakowań wytwarzanych jest ze sztywnych tworzyw sztucznych. Od lat prym wiedzie tu PET, który jest często wykorzystywany w segmencie opakowań na napoje gazowane i wodę. Zwłaszcza ten drugi produkt napędza rozwój rynku opakowań PET – obecnie aż dwie trzecie wody butelkowanej rozlewa się do butelek z tego tworzywa.

Opakowania z papieru, kartonu i tektury to druga pod względem wielkości grupa, która posiada 20-proc. udziały w światowym rynku opakowaniowym. Nie ulega jednak wątpliwości, że zwłaszcza opakowania kartonowe znajdują się dziś pod ostrzałem – w sektorze opakowań pierwotnych karton jest coraz częściej zastępowany przez lżejsze tworzywa sztuczne.

Kolejną grupą są opakowania z metalu, które posiadają 9 proc. udziałów w rynku. Większość opakowań metalowych wykorzystywana jest w sektorze produktów spożywczych i napojów. Około 70 proc. wszystkich opakowań z metalu to puszki na napoje, 17 proc. – puszki na żywność konserwową. Podobnie jak opakowania kartonowe, opakowania z metalu coraz częściej zastępowane są plastikowymi.

Pozostałe 9 proc. sprzedawanych na świecie opakowań przypada na opakowania szklane, które zajmują wiodącą pozycję przede wszystkim w sektorze napojów alkoholowych, głównie piwa. 60 proc. wszystkich opakowań szklanych przeznaczone jest dla alkoholu, a 21 proc. – do napojów bezalkoholowych. Kolejne 16 proc. to opakowania dla przemysłu spożywczego. Z uwagi na to, że spożycie piwa ma się zmniejszyć w ciągu najbliższych kilku lat, a napoje bezalkoholowe są w coraz większym stopniu pakowane w pojemniki PET, udziały opakowań szklanych w światowym rynku opakowaniowym zmniejszą się jeszcze bardziej.

Kluczowi odbiorcy

Największym na świecie odbiorcą opakowań jest przemysł żywności i napojów, na który przypada ponad 70 proc. wszystkich sprzedawanych opakowań. Ten globalny rynek rozwija się bardzo dynamicznie, a popyt na nowocześnie przetworzone i zapakowane produkty spożywcze oraz napoje stale rośnie. Według danych szacunkowych w bieżącym roku konsumpcja produktów spożywczych wyniesie 748 mln ton. Do 2017 roku możemy spodziewać się w tej kwestii wzrostu o 11 proc. – do poziomu 829 mln ton. Z kolei konsumpcja napojów ma wzrosnąć o 15 proc., osiągając poziom 10 mld hektolitrów.

Jaki jest kierunek?

Co jest siłą napędzającą globalny popyt na żywność i napoje oraz opakowania dla tych produktów? Gospodarki narodowe w krajach rozwijających się rosną bardzo szybko, zwiększają się dochody, a co za tym idzie – także wydatki na konsumpcję. Oprócz rozwoju gospodarczego istotnym czynnikiem rosnącego zapotrzebowania na produkty spożywcze jest także wzrost światowej populacji. Do 2050 roku na świecie ma żyć ponad 9 mld osób – 30 proc. więcej niż obecnie. Dziś większa część społeczeństwa skupiona jest w Azji, ale to Afryka ma być kontynentem, gdzie do 2050 roku zaobserwujemy największy, bo ponad dwukrotny, wzrost populacji.

Zmiany demograficzne wpływają nie tylko na kształt rynku, lecz także grupy konsumentów. Ponad 30 proc. społeczeństw Azji, Ameryki Południowej, Bliskiego Wschodu i Afryki stanowią osoby pomiędzy 15. a 34. rokiem życia, co sprawia, że tamtejsze zapotrzebowanie na nowoczesne produkty utrzymuje się na wysokim poziomie. Z kolei w Europie i Ameryce Północnej rośnie odsetek osób starszych. Już dziś osoby powyżej 60. roku życia stanowią w tych regionach aż jedną piątą ludności. Opakowania, które cechują się możliwością łatwego otwierania i zamykania, to przykład najważniejszych wymagań stawianych przez tę grupę.

Kolejnym kluczowym czynnikiem jest urbanizacja. Ponad 50 proc. światowej populacji żyje obecnie w miastach, a do 2050 roku odsetek ten ma wzrosnąć do niemal 70 proc. Co więcej, rośnie liczba olbrzymich aglomeracji, tzw. megamiast, których mieszkańcy – nastawieni na konsumpcję dóbr – mają zapotrzebowanie na odpowiednio zapakowaną żywność i napoje.

W parze z rozwojem demograficznym i gospodarczym idzie spadek liczebności gospodarstw domowych. Coraz więcej jest gospodarstw jednoosobowych – zwłaszcza w Ameryce Północnej i Europie Zachodniej, gdzie już około 30 proc. osób mieszka w pojedynkę. To zjawisko ma wpływ na wielkość opakowań – małe gospodarstwa domowe coraz częściej potrzebują mniejszych opakowań lub takich, które zawierają tylko jedną porcję produktu.

W krajach rozwijających się coraz więcej kobiet pracuje zawodowo; upowszechnia się tam także „zachodni” styl życia. Rosnący komfort i szybkie tempo życia są codziennością niemal na całym świecie – to prawdziwy kulturowy przełom, który całkowicie zmienia zapotrzebowanie konsumentów na produkty łatwe i szybkie w przygotowaniu. Poza tym coraz większą popularność zyskują gotowe wyroby spożywcze i mrożonki bez dodatku konserwantów i sztucznych aromatów. W tym newralgicznym sektorze szczególnie istotną rolę odgrywają rozwiązania gwarantujące higienę przygotowania, pakowania i przechowywania produktów. Bardzo skuteczną metodą, która pozwala na wydłużenie czasu przydatności artykułów żywnościowych do spożycia, jest pakowanie w atmosferze ochronnej, inaczej określane jako MAP (Modified Atmosphere Packaging).

Na nasyconych rynkach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej sprzedaż żywności i napojów utrzymuje się na wysokim poziomie, co przekłada się na stabilne zapotrzebowanie na opakowania. Rozwiązania opakowaniowe, które umożliwiają lepsze dozowanie, łatwiejsze stosowanie oraz wygodne ponowne zamykanie, są obecnie na czasie. Kierując się kryteriami ekologicznymi, coraz więcej konsumentów opowiada się za lub przeciw konkretnym markom; dla 40 proc. społeczeństwa zrównoważony rozwój jest czynnikiem decydującym o zakupie. Sprawia to, że rośnie popyt na lżejsze opakowania oraz materiały opakowaniowe, które są oszczędne pod względem wykorzystania surowców.