Recyklizacja papieru

Podczas międzynarodowego seminarium na temat recyklingu, które zorganizowało w Berlinie INGEDE (Międzynarodowe Stowarzyszenie Przemysłu Odbarwiania Makulatury), żywo dyskutowano na temat palących kwestii związanych z ponownym wykorzystaniem papieru. Uczestnicy spotkania wzięli pod lupę takie tematy, jak: systemy gromadzenia makulatury, właściwości odpadów, schematy oceny recyklizacji, obróbkę papieru z odzysku oraz połączenie offsetu i druku cyfrowego.

Tekst: dr Werner Sobotka

© Fotolia Ze statystycznego punktu widzenia, poziom recyklingu może zmaleć, jeśli papier zdatny do dalszego przetwarzania będzie służył w większym stopniu wytwarzaniu energii, niż produkcji papieru makulaturowego.

Sprawą oczywistą jest konieczność segregowania odpadów, w tym oddzielanie makulatury od szkła, plastiku czy aluminium. Idąc o krok dalej, optymalnym rozwiązaniem byłoby sortowanie papieru według metod jego wytwarzania w różnych procesach poligraficznych. Idealną zdolność do recyklingu uzyskać można bowiem jedynie wówczas, gdy oddzieli się papier zadrukowany w technologii flekso, inkjecie bazującym na tuszach wodnych czy z wykorzystaniem farb UV. Ważne jest również usunięcie pozostałości kleju, co ułatwi dalszą obróbkę makulatury.

Obowiązujące obecnie prawo unijne nakłada na państwa członkowskie obowiązek sukcesywnego zwiększania procentowej ilości ponownie przetwarzanej makulatury. Dyrektywa unijna zakładała osiągnięcie na terenie Unii Europejskiej do końca 2010 roku 66-proc. (plus/minus 1,5 proc.) wskaźnika recyklingu papieru. Cieszy fakt, że już rok wcześniej wymóg ten został spełniony, a co więcej – na terenie UE recyklingowi poddano aż 72,2 proc. makulaturą. Dodatkowo, największe europejskie stowarzyszenia z obszaru produkcji i przetwarzania papieru, przemysł poligraficzny oraz przedsiębiorstwa zajmujące się handlem makulatury, zobowiązały się polepszyć zarówno jakościowe, jak i ilościowe wyniki, zaś Unia Europejska jako organ nadzorujący, kontroluje wszelkie działania zmierzające w kierunku zwiększenia poziomu recyklingu papieru.

Obecnie przygotowywane są unijne regulacje, które będą obowiązywać w latach 2011-2015. Można wymienić kilka obszarów, w obrębie których planuje się w ciągu najbliższych lat poprawienie sytuacji dotyczącej recyklizacji papieru. Do najważniejszych celów należą: procentowo większy udział wykorzystania makulatury w produkcji papieru wysokiej klasy, polepszenie jakości makulatury i zwiększenie jej dostępności. Ważne jest również unikanie lub optymalizacja technik druku, w których otrzymuje się produkty poligraficzne o niskiej zdolności do odbarwiania, a także zredukowanie stosowania kleju adhezyjnego.

Kroplówka ze świeżych włókien

Zwiększenie wskaźnika recyklingu nie może jednak rozwiązać innej istotnej kwestii: nieprzerwanej dostawy do tego obiegu świeżych włókien, które uzyskiwane są albo z celulozy, albo papieru już je zawierającego. Pojawia się pytanie, z jakich źródeł będziemy w przyszłości czerpać świeże włókna? Bez dostępu do nich w przeciągu zaledwie dwóch, co najwyżej trzech miesięcy, obumrze proces recyklingu w całej Europie. Nawet jeśli Ameryka Południowa podwoi swój eksport celulozy, to i tak pokryje to jedynie 4 proc. globalnego zapotrzebowania.

Dalsza obróbka papieru powinna być ważniejsza, niż wykorzystanie makulatury w produkcji energii. Ze statystycznego punktu widzenia, poziom recyklingu może zmaleć, jeśli papier zdatny do dalszego przetwarzania będzie służył w większym stopniu wytwarzaniu energii, niż produkcji papieru makulaturowego. Przyjmując, że to właśnie producenci są odpowiedzialni za zmniejszenie możliwości ponownego wykorzystania papieru, każdy z nas we własnym zakresie powinien gromadzić makulaturę. Im dokładniejsza segregacja papieru (sortowanie pod względem różnego rodzaju i zastosowania), tym łatwiejsza dalsza recyklizacja. Kolejnym krokiem, już na poziomie państwa, powinno być opracowanie i wdrożenie skutecznych rozwiązań technologicznych, które pozwolą na efektywny recykling.